ПАДАРОЖЖА Ў МІНУЛАЕ БЕЛАРУСКАЙ КНІГІ
Менавіта ў гэты перыяд часу закладваюцца асновы развіцця айчыннай традыцыі
выхавання, педагагічнай думкі і школьнай справы, з’яўляюцца людзі новага светапогляду,
усебакова адукаваныя, асветніцкая дзейнасць і педагагічныя ідэі якіх аказалі вялікае
ўздзеянне на развіццё беларускай мовы, літаратуры, кнігадрукавання. Асветнікі
беларускага народа – сусветна прызнаныя асобы. Гэта і Францыск Скарына, і Кірыла
Тураўскі, і Васіль Цяпінскі, і Сімяон Полацкі, і Сымон Будны, і старанніца кніжнай справы
святая Еўфрасіння Полацкая.
Беларусам ёсць чым ганарыцца. У кнігах, друкаваных крыніцах памяці, адлюстравана шматвяковая гісторыя беларускага народа, яго ўклад у сусветную культурную спадчыну. Унікальнымі памятнікамі беларускага пісьменства, узорамі старажытных рукапісных кніг, знойдзеных на тэрыторыі Беларусі, з’яўляюцца вядомае Тураўскае Евангелле, Полацкае і Аршанскае Евангелле, «Жыціе Ефрасінні Полацкай», Баркулабаўскі летапіс.
На беларускай зямлі раней чым дзе ўварвалася ў свет
праменнае і мудрае друкаванае слова
М. Гамолка
Свята духоўнасці, культуры і літаратуры пачало сваё шэсце ў 1994 г. у старажытным горадзе
Полацку, на радзіме Францыска Скарыны – беларускага першадрукара і асветніка, заснавальніка
ўсходнеславянскага кнігадрукавання, і стала адным з самых значных і яркіх культурных падзей у нашай
краіне. Гэта свята тых, хто мае дачыненне да кнігі – пісьменнікаў, выдаўцоў, бібліятэкараў, і ўсіх,
хто любіцьі шануе родную мову. Людзі розных прафесій і заняткаў аб'яднаны
ў адзіным імкненні – садзейнічаць адраджэнню духоўнасці і маральнасці,
захоўваць нацыянальную гісторыка-культурную спадчыну.
У гэты дзень мы аддаём даніну павагі ўсім тым, хто на працягу стагоддзяў шанаваў і нёс у свет
цудоўную беларускую мову, ствараў фундамент беларускай адукацыі і пісьменства, закладваў
аснову кнігадрукавання, упрыгожваў сусветную культуру сваімі бессмяротнымі творамі.
Найвялікшае багацце беларускага народа – беларуская мова – развівалася шмат стагоддзяў.
У яе гісторыі былі перыяды вялікага росквіту і заняпаду, не адразу яна стала называцца
беларускай, не адразу заняла моцныя пазіцыі на лінгвістычнай карце Еўропы, але на сёння
гэта развітая самастойная славянская мова з багатай пісьмовай традыцыяй, з адметным
слоўнікавым складам, з вельмі характэрнымі фанетычнымі і марфалагічнымі рысамі.
Вялікі ўплыў на развіццё беларускай культуры, адукацыі і педагагічнай думкі аказала
хрысціянства. Пачынаючы з X–XI стст. на тэрыторыі сучаснай Беларусі (у вялікіх гарадах
Полацку, Тураве, Мінску, Навагрудку і інш.) пры княжацкіх дварах, царкоўных прыходах і
манастырах адкрываюцца школы і бібліятэкі, пачынаецца навучанне дзяцей і перапісванне
кніг. У Полацкай Сафіі былі закладзены асновы першай на тэрыторыі Беларусі бібліятэкі,
дзе мелася шмат кніг на розных мовах, вялося летапісанне, перапісваліся
і распаўсюджваліся кнігі, існавала школа.
Дзень беларускага пісьменства – значная падзея для ўсяго народа. За час свайго існавання фестываль стаў па-сапраўднаму нацыянальным святам, значнай падзеяй культурнага жыцця краіны. У ім бяруць удзел афіцыйныя асобы краіны, дзеячы літаратуры, культуры, навукі,
мастацтва, журналісты, а таксама госці блізкага і далёкага замежжа, прадстаўнікі
дыпламатычных місій, акрэдытаваных у Беларусі.
Традыцыйна на плошчах, вуліцах і ў парках горада-сталіцы Дня беларускага пісьменства
ўладкоўваюцца экспазіцыі народных рамёстваў; праходзяць тэатралізаваныя паказы
і канцэрты; арганізуюцца імправізаваныя літаратурна-музычныя пляцоўкі, дзе
пісьменнікі і паэты маюць зносіны з гасцямі свята; разгортваюцца кніжныя выставы,
праходзяць прэзентацыі кніг і ўзнагароджанне пераможцаў нацыянальнага конкурсу
«Мастацтва кнігі». Ва ўсіх гарадах, дзе праходзіла свята, застаюцца помнікі,
памятныя знакі, закладваюцца алеі і высаджваюцца сады ў гонар гэтай важнай падзеі.
Праграма свята заўсёды пачынаецца ў сталіцы рэспублікі, горадзе Мінску, за некалькі дзён да яе афіцыйнага адкрыцця. Ад сцен кафедральнага Свята-Духава сабора па благаславенні мітрапаліта Мінскага і Слуцкага Філарэта па зададзеным маршруце адпраўляецца рэспубліканская навукова-асветніцкая экспедыцыя «Шлях да святыняў», якая з’яўляецца часткай Дня беларускага пісьменства.
Пяць дзён Экспедыцыя, у склад якой уваходзяць пісьменнікі, навукоўцы, журналісты, тэатральныя дзеячы, дзяржаўныя служачыя, прадстаўнікі духавенства, знаходзіцца ў дарозе да сталіцы Дня пісьменства, гораду, дзе будзе праходзіць свята.
Правядзенне фестывалю ў малых гарадах спрыяе пашырэнню іх інфраструктуры, садзейнічае развіццю турызму ў рэгіёнах, дае выдатную магчымасць паказаць багацце культурнай спадчыны Беларусі. Дзякуючы фестывалю жыхары краіны, у першую чаргу моладзь, далучаюцца да літаратуры, знаёмяцца з творчасцю паэтаў і пісьменнікаў, якія ўнеслі вялікі ўклад у культурнае жыццё рэгіёну, краіны ў цэлым, а таксама з творчасцю сучасных драматургаў і літаратараў.