top of page

А. Кулешов
НАШ ВЕЛИКИЙ УЧИТЕЛЬ

 

Огромное влияние гениального русского поэта А.С. Пушкина, которое оказал он своим творчеством на развитие многонациональных литератур Советского Союза, общеизвестно.

Особо большое влияние оказал А.С. Пушкин на развитие дореволюционной и послереволюционной литературы Белоруссии. Это объясняется тем, что произведения гениального поэта еще в дореволюционную пору, благодаря родственности русского и белорусского языков, проникали в самую гущу белорусского народа. Поэмы, стихи, повести и сказки Пушкина давно уже знают и из книг, и по памяти в самых глухих уголках Белоруссии, а имя гениального поэта известно всем, от мала до велика. Еще большую известность приобрели произведения Пушкина в Белоруссии после Великой Октябрьской социалистической революции, которая создала ранее угнетенному и забитому белорусскому народу все возможности для строительства культуры, социалистической по содержанию, национальной по форме. В Белоруссии любят и ценят Пушкина, как своего родного поэта.

В стихотворении, посвященном Якубу Коласу, белорусский поэт Максим Танк, начавший свою литературную деятельность в панской Польше, писал:

 

Але я заўжды помню голас твой,

Што над далёкімі вілейскімі азёрамі

Прышоў за хлопцам-пастухом, за мной.

 

Это обращение может по праву быть адресовано также и к Пушкину как самим Максимом Танком, так и многими другими белорусскими поэтами. Подобно тому, как голос народного поэта Советской Белоруссии Якуба Коласа, пройдя через кордоны панской Польши, пришел за пастухом Максимом Танком, чтобы зажечь в его душе огонь поэзии и поднять его на борьбу с угнетателями, польскими панами, так и голос Пушкина, Крылова, Некрасова проник в глухую дореволюционную белорусскую деревню к крестьянскому пареньку Якубу Коласу и, по свидетельству самого поэта, воззвал его к жизни, к борьбе, к поэзии.

Сказанное в полной мере может быть отнесено и к народному поэту Белоруссии Янке Купале, и к Максиму Богдановичу, и ко многим другим писателям белорусского народа, творчество которых родилось и развивалось под благотворным влиянием передовой русской литературы и, в первую очередь, под влиянием гения Пушкина. Достаточно назвать поэмы Янки Купалы «Могила льва» и «Курган», Якуба Коласа – «Новая земля» и «Сымон-музыка», лирические стихи и сонеты Максима Богдановича, чтобы убедиться в этом.

1949 ..................................

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

А. Кулешов
ЛЮБИМЫЙ ПОЭТ НАРОДА

 

1949 ..................................

Поэмы, стихи, повести и сказки Пушкина давно уже любимы в Белоруссии, а имя гениального поэта известно всем от мала до велика. Но подлинно всенародную известность приобрели они после Великой Октябрьской социалистической революции, которая открыла ранее угнетенному и забитому белорусскому народу все возможности для строительства культуры – социалистической по содержанию и национальной по форме. В Белоруссии любят и ценят Пушкина, как своего родного поэта.

Голоса Пушкина, Крылова, Некрасова доходили в глухую дореволюционную белорусскую деревню к крестьянскому пареньку Якубу Коласу и, по свидетельству самого поэта, звали его к жизни, к борьбе, вдохновляли на поэтическое творчество.

В такой же мере их поэзия была маяком и для народного поэта Белоруссии Янки Купалы, и для Максима Богдановича, и для многих других белорусских писателей, чье творчество развивалось под благотворным влиянием передовой русской литературы и в первую очередь под влиянием гения Пушкина.

Буржуазные националисты стремились оторвать белорусскую литературу от братской русской литературы. Вопреки очевидным фактам они всячески стремились умалить влияние Пушкина на творчество классиков белорусской советской литературы Якуба Коласа и Янки Купалы и на творчество других белорусских советских писателей, искусственно тормозили дело перевода произведений Пушкина на белорусский язык. Но все их усилия были тщетны. В 1937 году, накануне сотой годовщины со дня смерти Пушкина, Янка Купала перевел «Медного всадника», Якуб Колас – «Полтаву», Кузьма Черный – «Повести Белкина», Петро Глебка – «Бориса Годунова». В 1936 году автором этих строк была переведена поэма Пушкина «Цыганы» и начат перевод «Евгения Онегина», который в настоящее время уже завершен.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

А. Кулешов
СТИХОМ ПИЛЮ РЕШЕТКУ

 

1948 ..................................

Биография белорусского поэта Валентина Тавлая сложилась так, что стихи его только недавно стали известны белорусскому читателю и совсем еще неизвестны русскому. Большая часть его стихотворений написана за тюремной решеткой в разных острогах панской Польши, в которых он просидел в общей сложности около семи лет. Тавлаю было только пятнадцать лет, когда за участие в революционном движении Западной Белоруссии он был впервые брошен в тюрьму.

На первый приговор суда правительства Пилсудского пятнадцатилетний юноша ответил гневными стихами «Последнее слово», которые и можно считать началом его литературной деятельности. Стихи Тавлая заучивались товарищами по заключению и вместе с ними или при их помощи уходили на волю. Поэт Максим Танк рассказывает в одном из своих стихотворений о том, как однажды в темную осеннюю ночь «товарищ из острога» принес ему на квартиру зашитые в одежду стихи Валентина Тавлая. Всю ночь они переписывали их, чтобы затем сдать в подпольную типографию.

В 1929 году В. Тавлай впервые попал в темную камеру панского острога. А через десять лет, в памятный для белорусского народа 1939 год, Красная Армия освободила поэта из тюрьмы.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

1948 .........................................

А. Кулешов
ОПЕРЕЖАЯ ВРЕМЯ

 

Первые стихи Максима Танка (Евгения Ивановича Скурко), появившиеся в печати, были посвящены тяжелой жизни и борьбе трудового белорусского народа под гнетом польских панов.

Он сам в те годы испил горькую чашу народного горя, но не пал духом и встал на путь сопротивления поработителям. Как участник коммунистического подполья, Танк был схвачен польскими жандармами и заключен в тюрьму. Но и это не сломило его воли, а лишь укрепило в нем веру в освобождение своего народа.

Уже ранние стихи его были глубоко оптимистичны, они выражали органическую связь поэта с трудящимися Западной Белоруссии, с их борьбой. Темам этой борьбы посвящено почти все творчество Максима Танка до 1939 года, года воссоединения белорусского народа в одном социалистическом государстве.

Своим творчеством Танк вписал новую страницу в развитие белорусской поэзии. Если Янка Купала в дореволюционных стихах призывал белорусских трудящихся к тому, чтобы «зваться людьми», то М. Танк в западно-белорусских стихах выразил превосходство простого человека, человека труда над панами-эксплуататорами. В одном стихотворении, говоря о кладбище, на котором схоронены под мраморными плитами паны, их деды и прадеды, он иронически восклицал: «На каждом таком мавзолее я звонкий повесил бы смех!»

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

БЕЛАРУСКАЯ САВЕЦКАЯ
ПАЭЗІЯ ЗА 1947 ГОД

 

1948 .........................................

У паэтычных творах, што напісаны ці выйшлі з друку ў 1947 г., закрануты праблемы, якія хвалююць совецкі народ, вырашаюць пытанні яго пасляваеннага жыцця. Можна смела сказаць, што задачаю нашай паэзіі, нашых паэтаў і пісьменнікаў было і будзе надалей адданае служэнне ідэям комунізма. Беларуская совецкая паэзія пазбаўлялася нацыянальнай абмежаванасці. Тэма совецкага патрыятызма стала асноўнай яе тэмай. Мы з гонарам можам адзначыць той факт, што да 30-годдзя Вялікага Кастрычніка наша паэзія прышла з вялікімі поспехамі – лепшыя нашы паэты і іх творы чытаюцца не толькі беларускім чытачом, яны выйшлі на усесаюзную арэну. Каб засведчыць гэты факт, не патрэбна прыводзіць багата доказаў. Адным з такіх доказаў з’яўляецца тое, што ў мінулым 1947 годзе яшчэ аднаму з нашых паэтаў – Петрусю Броўку – надана высокае званне лаўрэата Сталінскай прэміі. Яркім сведчаннем гэтаму факту будзе і тое, і што ў мінулым годзе ў перакладзе на рускую і іншыя мовы народаў Совецкага Саюза шырока друкаваліся ў газетах, часопісах і асобнымі кніжкамі творы наступных нашых паэтаў: Якуба Коласа, Петруся Броўкі, Максіма Танка, Пімена Панчанкі, Аляксея Зарыцкага, Кастуся Кірэенкі, Анатоля Вялюгіна, Васіля Віткі ды інш. У перакладзе Аляксандра Пракоф’ева ў часопісу «Звязда» надрукавана паэма А. Бялевіча «Сям’я» і будзе друкавацца новая яго паэма «Суседзі». Выходзіць з друку ў перакладзе на украінскую мову «Анталогія беларускай совецкай паэзіі». Такая-ж анталогія выдаецца і ў Ленінградзе ў перакладах на рускую мову. Падрыхтоўваецца да друку вялікая анталогія беларускай паэзіі, якая павінна выйсці ў Маскве ў Дзяржаўным выдавецтве. Усё гэта сведчыць аб высокім ідэйным і мастацкім узроўні твораў беларускай совецкай паэзіі. Трэба адзначыць, што зацікаўленасць беларускай совецкай паэзіяй асабліва хутка пачала расці ў гады Айчынай вайны. Яна тлумачыцца тым вялікім размахам партызанскай вайны, якая ахапіла тэрыторыю акупіраванай тады ворагам Совецкай Беларусі. Зацікаўленасць гэта тлумачыцца і тым, што творы лепшых нашых пісьменнікаў былі прасякнуты грамадскімі матывамі, матывамі актыўнай вострай барацьбы з ворагам, барацьбы, якая вялася супроць фашызма. Совецкая Беларусь была адным з вострых вузлавых пунктаў гэтае барацьбы. Да барацьбы беларускага народа, якою кіравала комуністычная партыя, была прыкавана ўвага ўсяго прагрэсіўнага чалавецтва. Вялікай была і адказнасць паэтаў перад народам-барацьбітом, і гэтую адказнасць нашы лепшыя паэты вытрымалі з гонарам. У часе Айчыннай вайны імі былі напісаны творы высокаідэйныя, прасякнутыя вострым пачуццём совецкага патрыятызма, верай у перамогу над ворагам. Грамадскія матывы былі галоўнымі ў нашай паэзіі праз усе часы яе развіцця, і асабліва моцна праявіліся яны ў часе Айчыннай вайны. Можна не сумнявацца ў тым, што яны і надалей будуць вырашаць развіццё беларускай совецкай паэзіі. У гэтым нас упэўняе тое, што ў пасляваенны час беларускія совецкія паэты захоўваюць і развіваюць далей у сваіх творах грамадскія матывы, уздымаючы думы простых совецкіх людзей, іх творчы гераізм у працы, іх працоўныя будні да вяршынь паэзіі.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

А. Кулешов
НЕРАЗРЫВНАЯ СВЯЗЬ С КОММУНИЗМОМ

 

1948 ..................

Вдохновляющей задачей наших прозаиков и поэтов было и будет преданное служение идеям коммунизма. Идя по этому пути, белорусская советская поэзия закалялась в борьбе с буржуазными националистами. Тема советского патриотизма стала основной ее темой.

Мы с радостью отмечаем, что лучшие произведения наших поэтов – таких, как Я. Колас, П. Бровка, М. Танк, П. Панченко, А. Зарицкий, К. Киреенко, А. Велюгин, В. Витка и другие, заслужили признание не только белорусского, но и всесоюзного читателя. В журнале «Звезда» опубликована поэма А. Белевича «Семья» в переводе А. Прокофьева. Выходит из печати «Антология белорусской советской поэзии» на украинском языке – в Киеве и на русском – в Москве и Ленинграде.

Гражданские мотивы были всегда главными в белорусской поэзии, но особенно сильно они зазвучали в годы Отечественной войны. Лучшие наши поэты создали произведения, дышащие чувством высокой любви и преданности Родине.

В послевоенных стихах белорусские поэты развивают тему советского патриотизма.

Жизнь Советской Белоруссия находит полнокровное звучание в творчестве одного из лучших наших поэтов – Максима Танка. Он говорит о колхозном труде, о новых стройках. Его чудесное стихотворение «Дружба» посвящено строящемуся вблизи Минска гиганту послевоенной пятилетки – автомобильному заводу. Поэт, как бы опережая время, переносит нас в те дни, когда из заводских ворот выйдут первые многотонные грузовики.

Для стихов, опубликованных в прошлом году, вообще характерно, что авторы их занимались не мелкими, узко личными переживаниями, а воспевали созидательный труд своего народа.

Петрусь Бровка в стихах «Добрый день, хлопцы!», «Последняя землянка», «Кузнец», «Наследство» славит строительство новых сел, восстановление колхозов. В стихотворении «Архитектор» он говорит о восстановлении разрушенного войной родного города. Эту же тему разрабатывают К. Кириенко («У витрины» и «Улица»), А. Зарицкий («Лебеди» и «Корабль»), М. Лужанин («Грузовики»). Молодой поэт М. Аврамчик посвятил стихи восстановлению Донбасса. О строительстве в Белоруссии тракторного и автомобильного заводов написали стихи П. Панченко, В. Матевушев, В. Витка и другие. Тридцатилетию Великого Октября посвящены поэма Ф. Пестрака «Сын Октября», стихи П. Глебки «Слава Октября», А. Велюгина «Октябрьское знамя». Всенародную любовь к коммунистической партии, к Ленину и Сталину выражают произведения П. Бровки, А. Зарицкого, М. Калачинского, Г. Нехая.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

1947 .....................

А. Кулешов
КАНДИДАТ БЕЛОРУССКОГО НАРОДА

 

По стихам Максима Танка (Евгения Ивановича Скурко) можно судить о жизни, думах и чувствах народа Западной Белоруссии, долгое время томившегося под гнетом польских панов. Сын малоземельного крестьянина, будущий поэт с ранних лет принял участие в подпольном коммунистическом движении. В 1933 году, когда ему исполнилось двадцать лет, он был арестован польской жандармерией и осужден виленским судом на шесть лет тюрьмы. Потом срок этот был сокращен до двух лет, но зато поэта лишили всех прав на восемь лет.

Так сложился жизненный путь Максима Танка, определивший направление всей его поэзии. В 1936 году на средства подпольной организации был издан сборник стихов М. Танка «На этапах». Вскоре сборник конфисковала полиция. Та же судьба постигла и остальные сборники Максима Танка – «Журавиновый цвет» (1937 г.), «Под мачтой» (1938 г.).

Первые стихи поэта, хотя их темой было тяжелое горе, недоля народа, пронизаны горячим воинствующим оптимизмом, верой в то, что все, кто сидит за решетками панских острогов, «вернутся весной и выйдут в поле громадой». Эта вера не оставляла поэта на всем его дальнейшем поэтическом пути, хотя условия жизни были тяжелые.

Чутким сердцем поэта Максим Танк уловил и то новое, что отличало жизнь его народа в последние десятилетия. На одной шестой части земного шара трудящиеся взяли власть в свои руки, свергли царя, помещиков, капиталистов.

В состав великого Советского государства входила Советская Беларусь, где трудящиеся не знали панов и сами строили свою жизнь. Трудящиеся Западной Белоруссии с надеждой смотрели на восток, где всходило солнце их будущего.

В одной из первых своих песен «Встреча» поэт высказал немеркнущую веру белорусского народа в близкое свержение ненавистной власти панов.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

А. Куляшоў
МАКСІМ ТАНК
 

Паэт Максім Танк (Яўгеній Іванавіч Скурко) нарадзіўся 17 верасня 1912 года ў вёскі Пількаўшчына, Маладзечанскай вобласці. Бацькі яго, малазямельныя сяляне, жылі ў вялікай непадзеленай сям’і дзеда. З часам бацька паэта паэта перайшоў на ўласную гаспадарку, на зямлю. Цяжкой праўдай яму даводзілася адваёўваць зямлю ў векавых сосен. З дзяцінства паэту была вядома праца сялянскага хлапчука – ён пасвіў коні, араў і скародзіў зямлю.

У 1926 годзе Максім Танк скончыў вясковую школу. З далейшаю асветаю яму не шанцавала: у Вілейцы, куды ён паступіў вучыцца, польскія ўлады закрылі школу; у Радашковічах, дзе існавала беларуская гімназія, паэт таксама нядоўга правучыўся. У 1927 годзе Радашковіцкая гімназія з прычыны разгрому беларускіх устаноў, аб’явіла забастоўку.

Максім Танк прымаў удзел у гэтай забастоўцы і быў зволены з гімназіі. У Віленскай гімназіі, куды ён пасля гэтага паступіў, таксама не ўтрымаўся і быў зволены за ўдзел у новай забастоўцы. Нарэшце, только ў 1932 годзе, паэт здолеў скончыць Віленскую рускую гімназію. За ўдзел у падпольным комуністычным руху неўзабаве ён арыштаваны польскай жандармерыяй, і ў 1933 годзе Віленскій суд асудзіў яго на шэсць год турмы. Па апеляцыі тэрмін гэты быў зніжаны да двух год, але за тое паэта пазбавілі ўсіх правоў на восем год. Так склаўся жыццёвы шлях Максіма Танка. Гэты шлях і вызначыў кірунак яго паэзіі. У 1936 годзе на сродкі падпольнай арганізацыі быў надрукаваны зборнік паэта «На этапах». Гэты зборнік канфіскавала паліцыя. Такім-жа парадкам выдадзены былі і астатнія зборнікі вершаў Максіма Танка – «Журавінавы цвет» (1937), «Пад мачтай» (1938).

Першыя вершы паэта, не гледзячы на тое, што тэмаю іх было цяжкое гора народа, характарызуюцца ваяўнічым аптымізмам. Прыкладам гэтага можа быць верш «Спатканне». Вось як апісвае ў ім паэт спатканне вязня Польскай турмы са сваім старым бацькам:

– Ну, што-ж, кажы, што ў вас чуваць? –

Пачаў стары пра сенажаць,

Успомніў жыта і авёс...

А вочы... мокрыя ад слёз...

А потым я загаварыў:

– Нічога, неяк год пражыў.

Ды не адзін – сядзіць нас шмат, –

Прывыклі трохі і да крат.

Ну, як там маці і сястра?

Хто поле на зіму ўзараў?

I як там кратаецца дзед?

Ты ўсім ім занясі прывет!

 

– Не плач. Мы вернемся вясной

І ў поле выйдзем грамадой,

Яшчэ мы ўбачым свет зары, –

Не плач і не бядуй, стары.

Вера, што ўсе тыя, хто сядзіць за кратамі, «вернуцца вясной і выйдуць у поле грамадой», не пакідае паэта праз увесь яго далейшы паэтычны шлях. I слёзы, і кроў працоўнага абяздоленага польскімі панамі чалавека, і светлая надзея загартавалі душу паэта, якая чула адгукалася на людское гора і дала сабе зарок змагацца з панскім уціскам.

1947 ................................................

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

1947 ................................

А. Куляшоў
МЫ ІДЗЁМ ДА КОМУНІЗМА

 

Кожны, хто слухаў даклад таварыша Молатава, зроблены ім на ўрачыстым паседжанні Маскоўскага Совета 6-га лістапада 1947 года, ганарыўся совецкім народам Усесаюзнай комуністычнай партыяй большэвікоў – авангардам чалавецтва, якое ідзе да лепшай сваей будучыні, да комунізма. Мільёны людзей усяго свету з упэўненасцю і непахіснай верай паўтараюць праўдзівыя словы таварыша Молатава: «Мы жывем у такі век, калі ўсе дарогі вядуць да комунізма».

І гэтых слоў не выкрасляць са свядомасці народаў ніякія чорныя сілы капіталістычнай рэакцыі, бо пад словамі гэтымі падпісалася сама гісторыя.

У дні трыццацігоддзя Вялікага Кастрычніка кожны совецкі чалавек думаў аб тым, што зроблена ім за мінулы час і што павінна быць зроблена для таго, каб наблізіць поўную перамогу комунізма. Перадавы рабочы на прадпрыемстве браў асабістыя абавязацельствы, каб датэрмінова выканаць пяцігадовы план. Ён ведаў, што калі ім раней тэрміну будуць выкананы ўсе нормы, якія ён павінен выканаць за пяць год, ён тым самым наблізіць гэтую перамогу. Аб тым, каб даць дзяржаве больш хлеба, думаў перадавы калгаснік. I рабочы, і калгаснік, і совецкі інтэлігент – усе думалі аб адным, аб той дарозе ў жыцці, якая вядзе да комунізма. Кожны думаў, як прайсці па гэтай дарозе з такой прагай да карысных спраў, з такім імкненнем, каб з усімі разам прыйсці ў комунізм як мага хутчэй.

Кожны адчуваў сэрцам, што іншае дарогі ў яго няма, што толькі на ёй знойдзе ён шчасце сваё, сваіх дзяцей і ўнукаў, што, ідучы па гэтай дарозе, пазбавіцца чалавецтва вечнай галечы, хвароб, войнаў і, як выніка ўсяго гэтага – свайго вымірання. Кожны ведаў: дзеля таго, каб з пакалення ў пакаленне нараджаліся дужыя дзеці, каб яны нармальна фізічна і разумова развіваліся, павінен быць знішчаны капіталізм, які яшчэ ў калысцы адымае ад дзяцей матчына малако, не пускае праменняў сонца ў іхныя вокны, рана кладзе на іх твары рысы старасці.

У барацьбе з капіталізмам комунізм перамагае. Каб сцвердзіць гэтую думку, даволі згадаць перамогу, якую атрымаў совецкі народ у гады Айчыннай вайны. Гэтая перамога – яскравае сведчанне таго, што краіна соцыялізма і ў эканамічных і ў ваенных адносінах выявіла свае бясспрэчныя перавагі над капіталізмам. Перамагае комунізм і на фронце ідэялагічным, і, у прыватнасці, на фронце літаратуры.

«Нельга лічыць выпадковасцю, – кажа тав. Молатаў, – што цяпер лепшыя творы літаратуры належаць пяру пісьменнікаў, якія адчуваюць сваю непарыўную ідэйную сувязь з комунізмам. У нашай краіне комунізм уздымае да натхнёнай працы, да гераічнай барацьбы за Радзіму, да высокай ідэйнай творчасці». Совецкі пісьменнік павінен быць перадавым чалавекам свайго часу. У наш час па праву перадавымі людзьмі лічацца комуністы. Таму зусім зразумела, што пісьменнік павінен быць і ў пераконаннях і ў сваім асабістым жыцці комуністам. Быць комуністам – гэта значыць мэтаю свайго жыцця і творчасці лічыць пабудову комуністычнага грамадства. Быць комуністам азначае для пісьменніка быць марай сваёй у комуністычнай будучыні, з вышынь гэтае будучыні разглядаць з’явы сучаснага, у гэтых з’явах шукаць парасткі будучыні, развіваць іх у грамадстве, у людзях, садзейнічаць сваёй творчасцю таму, каб новыя комуністычныя адносіны паміж людзьмі ўсё больш і больш пашыраліся.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

А. Куляшоў
ПАКАЛЕННЕ СОВЕЦКІХ ЛЮДЗЕЙ

 

1947 ...........................

Хоць пакаленне, да якога я належу, нарадзілася за некалькі год да Кастрычніцкай рэволюцыі і ў гэтым сэнсе не з’яўляецца аднагодкам Вялікага Кастрычніка, усё-ж мы з поўным правам лічым сябе людзьмі, узгадаванымі Кастрычнікам.

Хоць не закалыхвалі нас у калысках пад песні, створаныя рэволюцыяй, але мы затое ў дзяцінстве амаль першымі хадзілі ў піонерскіх радах пад гукі гэтых песень. Жыццёсцвярджальны, чысты, як паветра рэволюцыі, матыў гэтых песень назаўсёды пакарыў нашы сэрцы і на ўсё жыццё запаў у памяці.

Самымі яркімі ў жыцці чалавека лічацца ўражанні дзяцінства. А наша дзяцінства пачыналася на парозе новага жыцця чалавецтва. Таму наша пакаленне з дзіцячых дзён расло пад знакам веры і светлай дзіцячай адданасці Чырвонаму сцягу, чырвонаму гальштуку, любімым правадырам Леніну і Сталіну, совецкай уладзе.

Як самы сумны ў маім жыцці дзень, паўстае ў маёй памяці, як і ў памяці мільёнаў совецкіх людзей, зімовы дзень 1924 года. У гэты дзень тэлеграф прынёс у нашу школу вестку аб смерці любімага ўсімі Леніна. Загадчык школы, якога мы вельмі паважалі і лічылі самым суровым у свеце чалавекам, не дачытаў да канца гэтае тэлеграмы. Вусны яго задрыжэлі і дзве буйныя слязы пакаціліся з вачэй. Мы ўсе ў гэтую хвіліну плакалі – і малыя і дарослыя, і хвіліны тыя для кожнага застануцца святымі, бо ў той час мы з поўнай свядомасцю ўспрыймалі гора ўсяго совецкага народа, як уласнае гора і прысягалі на вернасць вялікай справе Леніна.

Усім сэрцам віталі мы ўсё тое, што несла ў гарады і сёлы совецкая рэчаіснасць. Вялікай гордасцю поўніліся нашы сэрцы, калі ў вясковым клубе загаралася лямпачка Ільіча або пачынала гаварыць радыё. У нас, напэўна, у гэты момант быў такі выраз на твары, быццам гэта мы самі толькі што запалілі і электрычнае святло, і прымусілі загаварыць радыё.

З вялікім захапленнем і ўрачыстасцю віталі мы прыход на сялянскія гоні найвялікшага агітатара за перавагу калектыўнай гаспадаркі над аднаасобнай – прыход першага трактара. Мы беглі ўслед за ім шумлівай грамадою, праводзілі яго на поле далёка за вёску, цэлы дзень глядзелі на яго зачараванымі вачыма, пазіраючы, як ён працуе ў полі, і засыналі ў хаце з прыемнымі марамі аб сталёвым кані, радасна прыслухоўваючыся, як ён гуркоча за вёскай, працуе і ўначы, запаліўшы свае ліхтары, не ведаючы ні хвіліны стомы. Поўныя гордасці пахаджвалі мы каля трактара, які знішчыў старыя межы вузкіх сялянскіх палосак. З захапленнем слухалі мы словы дзядзькоў, якія ў здзіўленні гаварылі пра сілу сталёвага каня.

– Схапіў маю палоску і панёс!

У тыя дні мы ўжо лічылі сябе ў шэрагах барацьбітоў з цемраю, з забабонамі, з усім тым старым і зацвілым, якое перашкаджала пераможнаму поступу новага жыцця. Усяму старому, варожаму мы абвясцілі змаганне не на словах, а на справе, вялі з імі барацьбу праз насценгазеты, праз газеты акруговыя, абласныя, цэнтральныя, піонерскія, комсамольскія. Перад нашымі вачыма стаў вобраз Паўліка Марозава, які адважна выступіў супроць ворагаў совецкай улады і хоць загінуў ад іх рукі, але сваёй смерцю ўзняў на барацьбу сотні тысяч піонераў-паслядоўцаў, запаліў іх сэрцы адвагай і непрымірымасцю.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

1945 ........................................

А. Кулешов
БУДУЩИЕ КНИГИ

 

В дни победы мы склоняем боевые знамена, скорбя о погибших на полях великой освободительной войны. На многолюдных собраниях чтим их память вставанием.

Многие из поколения людей, к которому я себя причисляю, не придут к родным хатам и полям, но память об их благородной борьбе будет жить в благодарных сердцах будущих поколений. Это для людей будущего они проложили путь к жизни и светлой радости труда, их они освободили от черного мрака фашизма. Память о наших павших друзьях и сверстниках мы обязаны укрепить навечно в будущих поколениях, мы должны по мере своих сил запечатлеть их образы на страницах романов, повестей, поэм. Мы должны почтить их память горячим, от сердца идущим немеркнущим словом.

За годы Отечественной войны я написал три поэмы: «Знамя бригады», «Цимбалы» и «Дом № 24».

В плане еще две поэмы: «Звезда Каникула» – о юношеских годах Алеся Рыбки и поэма о победе, о послевоенной судьбе героя. Вместе со «Знаменем бригады» и «Цимбалами» это составит поэтический цикл, в котором я хочу рассказать о судьбе своего поколения, прошедшего большой, героический путь борьбы и победы. Каждая из этих поэм самостоятельна по замыслу и сюжету. Но вместе с тем все они связаны между собой общим героем – Алесем Рыбкой. Цикл моих поэм рисует не только жизнь этого героя, но и судьбу его семьи.

Таковы планы на ближайшие два-три года.

Весь же 1945 год я посвящаю работе над книгой стихов. В нее войдут стихи военных лет, а также стихи о победе.

Кулешов, А. Будущие книги / Аркадий Кулешов //
Литературная газета. – 1945. – 9 июня. – С. 4.


 

А. Куляшоў
ЦУДОЎНЬІЯ ПЕСНІ

 

1940 ........................................

Багацце і разнастайнасць паэтычных тэм характарызуюць творчасць народнага паэта Янкі Купалы. Цяжка было б хоць больш-менш схематычна пераказаць узнікненне гэтых тэм, іх уплывы адна на другую. Гэта варта вялікай крытычнай работы. Тут жа мы можам толькі адзначыць адну з іх, якая бярэ свой пачатак у самых ранніх вершах Купалы і з выключнай сілай прагучала ў вершы «А хто там ідзе?».

Тэма гэта – жаданне беларусаў, сацыяльна і нацыянальна занядбаных, «глухіх і сляпых», людзьмі звацца. I вось, на нашу думку, тэма чалавечай годнасці і з’яўляецца цэнтральнай у творчасці Янкі Купалы, а глыбокае, мастацка праўдзівае, арыгінальнае вырашэнне яе вызначыла песняру пачэснае месца ў шматнацыянальнай сям’і паэтаў Савецкага Саюза.

«Век занядбаныя, век глухія і сляпыя, несучы крыўду сваю напаказ усяму свету, мы хочам звацца людзьмі» – як бы гаварыў паэт. I хіба гэта не пераклікаецца з вядомым выразам геніяльнага пралетарскага пісьменніка М. Горкага «Чалавек – гэта гучыць горда»? I хіба на пытанне: «а хто там ідзе ў агромністай такой грамадзе?» – нельга было адказаць не «беларусы», а, скажам, украінцы, грузіны, армяне і г. д., і г. д.? Так, лёс прыгнечанага царызмам працоўнага беларускага народа быў агульным з лёсам іншых прыгнечаных нацыянальнасцей, і таму яшчэ ў тыя далёкія часы, вырашаючы тэму чалавечай годнасці, Янка Купала перарос ужо нацыянальныя рамкі, ён стаў усерасійскім паэтам.

Што ж скоўвала сілы народныя, што перашкаджала беларусам, украінцам, рускім «людзьмі звацца»? Адказ просты, але вычарпальны: панаванне памешчыкаў і капіталістаў, царызм. Уся творчасць паэта – пратэст супроць нечалавечага прыгнёту, супроць усяго таго ладу, які скоўваў сілы народа. Вядома, не ўсё так проста і зразумела выглядае ў вершах Янкі Купалы. Там мы знаходзім куды больш складаныя працэсы ўзнікнення і развіцця як гэтай галоўнай тэмы, так і іншых тэм, якія развіваюцца разам з ёю, беручы пачатак з яе, як, напрыклад, тэма радзімы, кахання, вайны і г. д.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

bottom of page