На новых землях, в стороне, открытой

Для счастья людям, долго жизнь трудна.

И кажется она им необжитой,

И помнится иная сторона.

И нужен срок, чтоб здесь окорениться,

Чтоб жизнь иною памятью облечь,

И новым детям нужно здесь родиться,

И должно дедам в эту землю лечь...

Чытаючы гэтыя радкі з верша Аляксандра Твардоўскага «Новая зямля», мы мімаволі згадваем і людзей Калумба, якія ў далёкія часы адкрылі Амерыку, і абяздоленых сялян царскай Расіі, што ў пошуках шчасця пакідалі бацькоўскі край і ехалі ў Сібір. Пасяленцы і перасяленцы ўсіх краін і часоў прыгадваюцца нам, хоць размова ў вершы не пра іх, пра нас саміх, пра нашых бацькоў і дзядоў, пра абвешчаную Кастрычнікам новую эру ў гісторыі чалавецтва. Не адно пакаленне савецкіх людзей прысвяціла ёй гады самаадданай працы, цярплівасці, і даўно ўсё, што створана намі, усё, чаму аддавалі мы свае сілы, усё, у тым ліку і незабыўныя магілы нашых братоў, бацькоў і дзядоў, парадніла нас з нашай новай зямлёй. I мы служым ёй, як гаворыцца ў вершы, каб і пасля нас святло, здабытае суровай барацьбой і працай, свяціла будучыні і «каб за намі пасяленцам новым не ўсё спачатку паўтараць».

Я пачаў артыкул цытатай з вядомага верша не дзеля таго, каб яшчэ раз аддаць належнае глыбіні думкі, навізне і арыгінальнасці параўнання пераўтваральнікаў сучаснага свету з пасяленцамі, што асвойваюць новыя землі, ідучы няходжанымі шляхамі жыцця. Мяне цікавіць не гэтак вобраз новай зямлі, як поўныя ўнутранага сэнсу словы: мы служым ёй. У іх бачу я сфармуляванае самім паэтам прызначэнне яго музы. Творчасць Твардоўскага, народжаная новай зямлёй, усім тым, што паўстае за гэтым вобразам і што мы называем савецкай рэчаіснасцю, з першых сваіх радкоў абжывае гэтую зямлю, «облекает ее иной памятью», сілай вобразнага слова замацоўвае ў свядомасці пакаленняў, уладай, што дадзена паэзіі, сцвярджае заканамернасць яе з’яўлення і трываласць яе асноў. Перад Аляксандрам Твардоўскім на ўсіх яго творчых этапах стаяла гэтая нялёгкая, вялікая, пад сілу яго таленту, задача, вырашэнню якой ён аддаў усе сілы сваёй апанаванай, паэтычна-гарачай натуры. Калі гаварыць пра пафас творчасці Твардоўскага, дык ён менавіта ў гэтым. Новая зямля – гэта не толькі заводы і палі, што сталі народнай уласнасцю, гэта – новы грамадскі лад, што паклаў пачатак сацыялістычным пераўтварэнням свету, вялікім здзяйсненням сучаснасці. Першае з іх – Кастрычніцкая рэвалюцыя. Другое – вялікі пералом, які пераараў векавыя межы ўласнасці. I, роўнае ім, паўстае трэцяе здзяйсненне, трэці подзвіг нашай Радзімы – перамога ў часы Вялікай Айчыннай вайны.

​