Барадулін Рыгор
"ПАМЯЦІ АРКАДЗЯ КУЛЯШОВА"
ТВОРЧАСЦЬ
МАЙСТЭРСТВА ПЕРАКЛАДЧЫКА
ІНТЭРВ'Ю
НАРЫСЫ ЖЫЦЦЯ І ТВОРЧАСЦІ
ЛІТАРАТУРНА-
КРЫТЫЧНЫЯ АРТЫКУЛЫ
ГІСТОРЫЯ АДНАГО ТВОРА
ТЭМАТЫКА ТВОРАЎ. РЭЦЭНЗІІ
МАЙСТЭРСТВА ПЕРАКЛАДЧЫКА
КУЛЯШОЎ-СЦЭНАРЫСТ
ВЫКАЗВАННІ ПРА КУЛЯШОВА
ПУБЛІЦЫСТЫКА
КУЛЯШОЎСКІЯ ЧЫТАННІ
"Кожны паэт павінен займацца перакладамі. Я лічу пераклад часткай сваёй творчасці. Таму нароўні з тым, што пішу сваё, перакладаю вершы паэтаў, якія мне падабаюцца. Далучэнне да творчых крыніц Шаўчэнкі, Пушкіна, Лермантава, Лангфэла з'явілася для мяне вялікай школай паэтычнага майстэрства. Пераклады – асабліва з класічнай паэзіі – акрамя таго, што ўзбагачаюць паэта, раскрываюць магчымасці і нашай мовы, дапамагаюць распрацоўцы літаратурнага стылю".
Аркадзь Куляшоў
* * *
* * *
Каля гаю ў чыстым полі,
На самай магіле,
Дзве высокія таполі
Адна адну хіляць I без ветру гайдаюцца –
Нібы б’юцца ў полі.
Дзве сястрыцы-чараўніцы
Гэтыя таполі.
Закахаліся абедзве
Ў аднаго Івана;
А Іван, казак звычайны,
Абаіх не ганіў.
А гуляў сабе то з тою,
То з гэтаю люба, –
Покуль у яры увечар
Стрэліся пад дубам
Усе трое. – Кат паганы! –
Дзяўчаты сказалі.
Труцця-зелля на Івана
Дзве сястры шукалі.
Труцця-зелля, каб Івана
Заўтра атруціці.
Знайшлі зелля, накапалі,
Пачалі варыці.
Заплакалі, зарыдалі, –
Ды трэба рабіці:
Варыць трэба!
Наварылі,
Хлапца атруцілі,
Пахавалі каля гаю
У полі на магіле.
I ўсяго там? Але потым
Дзве сястры хадзілі
Штодзень божы раным-рана
Плакаць над Іванам,
Покуль сябе атруцілі
Тым зеллем паганым.
Бог іх людзям на навуку
Паставіў у полі
На магіле таполямі.
I тыя таполі
Над Іванам, на магіле,
Каля тога гаю,
I без ветру гайдаюцца,
I вецер гайдае.
* * *
А навошта мне жаніцца?
Ды навек звязацца?
Будуць з мяне маладога
Казакі смяяцца.
– Ажаніўся, – яны скажуць, –
Галодны і голы;
Занапасціў, неразумны,
Маладую волю, –
Яно й праўда. Што ж рабіць мне?
Скажыце мне, людзі!
Хіба йсці да вас у наймы?
Ці да ладу будзе?
Я чужых валоў не буду
Пасвіць, заганяці;
Не буду я ў чужой хаце
Цешчу паважаці,
А буду я красавацца
Ў блакітным жупане
На коніку вараненькім
Перад казакамі.
Знайду сабе чарнаброўку
Ў стэпу пры даліне –
Высокую магілачку
На той Украіне.
На вяселле таварыства
Прыйдзе ўсёй грамадай
Ды вынесе самапалы,
Выкаціць гармату,
Будуць несці таварыша
Ў новыя пакоі, –
Загамоняць самапалы,
Загудуць набоі.
Як паложаць атамана
У новую хату, –
Загалосіць, нібы маці,
Голасна гармата.
Гукаць будзе, крычаць будзе
Не адну гадзіну,
Паразносіць тую славу
На ўсю Украіну.
Палюбілася я,
Павянчалася я
З нешчаслівым сіратою
Бо то доля мая!
Злыя людзі ўзялі
Яго з роднай зямлі
I павезлі да прыёму –
У салдаты здалі!
I салдаткаю я,
Адзінокаю я
Старэюся ў чужой хаце
Бо то доля мая!
* * *
Ой, я свайго чалавека
У дарогу паслала,
Ад карчомкі да карчомкі
Сцежачку таптала.
Да кумы я забягала
Пшана пазычаці,
Мае дзеткі есці просяць
У халоднай хаце.
Есці гатавала
I спаць укладала,
Сама пайшла да дзяка
Здабываці пятака
Дый заначавала.
Ледзьве з Крыма мой дружок
Свае ногі давалок;
Валы паздыхалі,
Вазы паламалі,
З бізунамі чумачэнькі
Дадому дыбалі.
Увайшоў у хату,
Упаў на палаткі:
Лазяць дзеці галодныя
Ў запечку без маткі.
– А дзе ваша, дзеці, маці? –
Няшчасны пытае.
– Тата, тата! Наша маці
У карчме гуляе.
* * *
Ой, люлі, люлі, мой родны сыне,
Ўдзень і ўначы.
Пойдзеш, сыночак, па Украіне,
Нас кленучы.
Сыне мой, сыне! Не кляні татку,
Не памяні!
Кляні, мой родны, родную матку, –
Мяне кляні!..
Мяне не стане, – не йдзі ты ў людзі,
Ідзі ты ў гай:
Гай не спытае, бачыць не будзе, –
Там і гуляй!
Там да каліны сябе, дзіцятка,
Ты прыхіні!..
Яе любіла я – твая матка,
Ў былыя дні.
У сёлы пойдзеш, у тыя хаты,
Дык – не нудзі;
А як пабачыш з дзеткамі маці,
Дык – не глядзі!..
* * *
У дзяўчыны Кацярыны
Хата на памосце;
З славутага Запарожжа
Наехалі госці:
Адзін Сямён Босы,
Другі Іван Голы,
Трэці, слаўны ўдавічэнка,
Іван Ерашэнка.
– З’ездзілі мы Польшчу
I ўсю Украіну,
А такой, як Кацярына,
Не знайшлі дзяўчыны.
Адзін кажа: – Браце,
Каб меў я багацце,
Аддаў бы я ўсё золата
Гэтай Кацярыне
За адну гадзіну. –
Другі кажа: – Дружа!
Як быў бы я дужы,
Дык аддаў бы усю сілу
За адну гадзіну
Гэтай Кацярыне. –
Трэці кажа: – Дзеці!
Няма таго ў свеце,
Чаго я зрабіць не змог бы
Для красуні Кацярыны
За адну гадзіну. –
Падумала і трэцяму
Кажа Кацярына:
– Ёсць у мяне брат адзіны,
Што ў няволі гіне,
Недзе ў Крыме прападае.
Хто яго дастане,
Той з вас мужам, запарожцы,
Маім мужам стане. –
Разам паўставалі,
Коні пасядлалі,
Паскакалі ў стэп заўзята
Вызваляці брата.
У Дняпровым горле
Аднаго згубілі;
Другога ў Казлове
На кол пасадзілі;
Трэці, Іван Ерашэнка,
Слаўны ўдавічэнка,
З лютай няволі,
Ды з Бахчысарая,
Брата вызваляе.
Заскрыпелі рана дзверы
У вялікай хаце.
– Падымайся, Кацярына,
Брата сустракаці! –
Як зірнула Кацярына,
Як загаласіла:
– То не брат мой, а мой мілы!
Я табе зманіла. –
– Ты зманіла! – I дзяўчыну
Спаткала магіла
На парозе... – З гэтай хаты
Пойдзем, родны браце! –
Паехалі запарожцы
Вецер даганяці.
Кацярыну ў чыстым полі
Людзі пахавалі,
А слаўныя запарожцы
Там братамі сталі.