Барадулін Рыгор
"ПАМЯЦІ АРКАДЗЯ КУЛЯШОВА"
ТВОРЧАСЦЬ
МАЙСТЭРСТВА ПЕРАКЛАДЧЫКА
ІНТЭРВ'Ю
НАРЫСЫ ЖЫЦЦЯ І ТВОРЧАСЦІ
ЛІТАРАТУРНА-
КРЫТЫЧНЫЯ АРТЫКУЛЫ
ГІСТОРЫЯ АДНАГО ТВОРА
ТЭМАТЫКА ТВОРАЎ. РЭЦЭНЗІІ
МАЙСТЭРСТВА ПЕРАКЛАДЧЫКА
КУЛЯШОЎ-СЦЭНАРЫСТ
ВЫКАЗВАННІ ПРА КУЛЯШОВА
ПУБЛІЦЫСТЫКА
КУЛЯШОЎСКІЯ ЧЫТАННІ
"Кожны паэт павінен займацца перакладамі. Я лічу пераклад часткай сваёй творчасці. Таму нароўні з тым, што пішу сваё, перакладаю вершы паэтаў, якія мне падабаюцца. Далучэнне да творчых крыніц Шаўчэнкі, Пушкіна, Лермантава, Лангфэла з'явілася для мяне вялікай школай паэтычнага майстэрства. Пераклады – асабліва з класічнай паэзіі – акрамя таго, што ўзбагачаюць паэта, раскрываюць магчымасці і нашай мовы, дапамагаюць распрацоўцы літаратурнага стылю".
Аркадзь Куляшоў
М.В. Ладутько
СЕМАНТИЧЕСКИЕ ЛАКУНЫ КАК СЛЕДСТВИЕ
РАЗЛИЧИЯ КАРТИН МИРА БЕЛОРУСА
И РУССКОГО В ЯЗЫКОВОЙ СТРУКТУРЕ ТЕКСТОВ
ПЕРЕВОДА ПРОИЗВЕДЕНИЙ А.А. КУЛЕШОВА
2019 .............
В исследовании представлен анализ образа-концепта Хата в произведениях А.А. Кулешова и особенности его отражения в переводе на русский язык.
В языковой структуре текстов переводов произведений А.А. Кулешова на русский язык отражается несовпадение картин мира белоруса и русского. Это явление становится очевидным из-за возникновения проблемы лакунарности. Семантические лакуны больше, чем какое-либо другое явление, характеризуют особенности данного языка в сравнении с другим.
При наличии соответствия белорусской номинации хата русской дом, хата (см. стихотворение «Хатка» – «Хата», пер. М. Исаковского) обнаруживается, что отношения к хаце – дому у белоруса и русского различны. Не случайно заголовок стихотворения «Хатка» переведен на русский язык как «Хата». У русского нет такого трепетного отношения к жилью, как у белоруса, ср. в авторском тексте употребления деминутивов хацінка, хатка с актуализированной семой эмотивной оценки и их отсутствие в переводе:
Ёсць і ў мяне хацінка, И у меня над речкой
Дагэтуль не абжытая нікім. Есть хата, и она все ждет и ждет –
Калі мая нясмелая дзяўчынка Когда ж в нее, по новому крылечку
У хатку зойдзе з клуначкам сваім? Моя дивчина робкая войдет?
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
Наталля Якавенка
ПРЫКЛАД ХУТКАГА РОСТУ.
Аўтапераклады Аркадзя Куляшова
2014 ...........................
Артыкул прысвечаны аналізу перакладу А. Куляшовым уласных вершаў з беларускай на рускую мову. На прыкладзе аўтарскага перастварэння вершаў «Хаўтуры» і «Ліст з палону» прасочваюцца этапы станаўлення перакладчыцкай манеры А. Куляшова, якія сведчаць пра хуткі рост яго майстэрства.
I ёсць адказнасць перад строгім вершам,
Перад яго пачаткам і канцом...
Аркадзь Куляшоў
У 1945 г. на першым пашыраным пленуме Праўлення Саюза пісьменнікаў БССР, што адбываўся 27–30 снежня, Якуб Колас зазначыў наконт пісьменніцкай дзейнасці ваеннага перыяду: «Плённа працавалі майстры мастацкага слова драматург К. Крапіва, празаік К. Чорны, паэты Броўка, Куляшоў, Танк, Глебка, Панчанка і многія іншыя. Яны за гады вайны значна выраслі ў ідэйна-мастацкіх адносінах. Прыкладам хуткага росту з’яўляецца А. Куляшоў. Яго творы ваеннага часу – паэма «Сцяг брыгады» і вершы – паставілі Куляшова ў шэрагі першакласных мастакоў савецкай паэзіі».
Да таго ж Аркадзем Куляшовым за 52 гады творчай дзейнасці (з пражытых 64), акрамя адметных вершаў і паэм, створаны высокамастацкія пераклады твораў I. Катлярэўскага, А. Пушкіна, М. Лермантава, С. Ясеніна, М. Ісакоўскага, Т. Шаўчэнкі, А. Малышкі, К. Куліева, Г. Лангфэла, Р. Гамзатава і інш. Пры гэтым у яго перакладчыцкай скарбонцы ёсць адзінкавыя, але вельмі паказальныя з мастацкага боку аўтарскія перастварэнні. Таму аўтаперакладныя творы А. Куляшова, прафесійнага перакладчыка, вартыя асобнага разгляду.
Аўтаперакладам А. Куляшоў пачаў займацца яшчэ ў 1930-я гг., калі быў на шляху творчага самавызначэння – хоць былі ўжо выдадзены пяць паэтычных зборнікаў, напісаны тры паэмы, к сярэдзіне 30-х гадоў эстэтычная творчая сістэма паэта яшчэ толькі складвалася, адпаведна толькі пачынала набіраць абароты і яго перакладчыцкае майстэрства. Таму не дзіўна, што верш «Хаўтуры», напісаны паэтам у 1932 г., у аўтарскім перакладзе 1934 г. – пад назвай «Похороны» – значна страчвае ў мастацкай вобразнасці і, адпаведна, у сіле ўздзеяння на чытача.
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
Ю.С. Долгов
АРКАДИЙ КУЛЕШОВ В РУССКОМ ПЕРЕВОДЕ
ЯКОВА ХЕЛЕМСКОГО
2003 ..............
Нашего земляка А.А. Кулешова на русский язык переводили и М. Исаковский, и Н. Кислик, и Н. Сидоренко, и К. Титов, и Я. Смеляков, но лучшими переводами, на наш взгляд, являются переводы Якова Хелемского. Переводить с одного родственного языка на другой трудно, ибо тут подстрочник мало поможет. Сам Р. Бородулин сравнивает работу переводчика с риском минера: «Одно неточное движение — и все взлетает на воздух. Или попросту рушится». Переводы Я. Хелемского Бородулин называет безупречными.
В книге «Четыре мастера» Я. Хелемский каждому мастеру посвящает свои строки. Свое посвящение Аркадию Кулешову он назвал «Ушедшему другу» и в строках стихотворения называет четвертый сердечный приступ роковым: «Четвертый приступ роковой, Число жестокое – четвертый Внезапно выиграло бой С многострадальною аортой». И далее Хелемский напоминает, что в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны погибал каждый четвертый.
Когда мы говорим о переводах, то на помощь нам приходит валентностная грамматика и все ее разделы: лингвистика текста, синтаксис, словообразование, фонетика. Вспомним, что словообразование стало самостоятельным разделом грамматики только 40 лет назад, а фонетику многие лингвисты стали отрицать в связи с появлением фонологии как науки о фонеме. И они правы, когда говорят только о самостоятельности звуков речи, но не говорят о сочетаемости звуков в тексте. В фонетике звуки речи – самостоятельные единицы, но в валентностной фонетике все звуки речи еще должны изучаться, ибо в этой науке каждый звук приобретает новые качества в сочетании с другими звуками, изученными в фонологии. Это третий этап изучения самой малой единицы языка. В тексте все звуки речи не самостоятельны, ибо они валентны к другим малым единицам, будь это звук-слово (со всеми его разновидностями), звук-предложение, звук-абзац и т. д. Все это должна изучать валентностная грамматика, где основное – сочетаемость единиц одного уровня.
Возьмем только одно четверостишие: «Листья, листья опавшие! Сколько Вас легло вдоль канав и траншей! Вас не ветер, а вражьи осколки, Вражьи пули срывали с ветвей» («Листья»). Все стихотворение посвящено отходу от военной тематики, но сам автор еще не отходит от пережитого, как не отошел еще сам переводчик: враг дрогнет, если в лицо врагам дохнут листья вместе с орудийным залпом батарей. Так словоформа превращается в грозное напоминание врагам.
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
М.В. Ладутько, Е.К. Сычова
ПЕРЕВОД ПОЭТИЧЕСКОГО ТЕКСТА
И КУЛЬТУРНЫЙ КОНЦЕПТ
(на материале произведений А. Кулешова)
2001 .......................
Проблемы перевода – это проблемы понимания, т.е. проблемы герменевтики. Понимание осуществляется через язык, т.к. именно с помощью языка формулируются знания о мире. Понимая ту или иную информацию (в том числе художественную), человек соотносит ее со своим тезаурусом – накопленными знаниями и отражающим эти знания словарем.
Проблемами перевода занимались и занимаются многие известные исследователи, в том числе белорусские. Достаточно назвать такие имена, как Вячеслав Рагойша, Михаил Кенько, Анатолий Гируцкий.
Мы обратимся лишь к одному аспекту перевода – переводу белорусских текстов на русский язык. Исследуя переводы белорусских текстов на русский язык, ученые обращают внимание прежде всего на явление интерференции на различных языковых уровнях, при этом первостепенное значение придается лексическому уровню. Говоря о недостатках в переводах, подчеркивают стилевые несоответствия, отмечают случаи разрушения образной системы подлинника. Наше исследование позволяет взглянуть на эти явления в несколько ином ракурсе, с позиций лингвокультурологии.
Белорусская и русская культуры достаточно близки, что обусловлено историческими причинами, в частности этнической близостью белорусского и русского народов, корни которой кроются в общеславянском периоде.
Следовательно, картины мира белоруса и русского во многом совпадают. Под картиной мира понимается присущая человеческой общности система представлений о действительности. С другой стороны, обнаруживается и некоторое несовпадение белорусской и русской картин мира, причиной которого является различное геополитическое положение белорусского и русского народов на протяжении нескольких веков, что не могло не отразиться в жизненном укладе этих народов, их психологических особенностях. Менталитет белоруса и менталитет русского различны. Если русский осознает себя представителем великой державы, то у менталитета белоруса нет такой основы, что приводит к некоторой размытости этнического самосознания.
Обращение к исследованию произведений белорусского поэта Аркадия Кулешова не случайно: творческий путь его охватывает более полувека и отражает все, что пришлось пережить белорусскому народу, а вместе с ним и самому поэту в этот период. Варлен Бечик в книге о творчестве А. Кулешова «Шлях да акіяна» пишет: «Паэзія Куляшова, якая заўсёды ішла па галоўных шляхах свайго часу, была цесна звязана са сваім народам і Радзімай». Кроме того, в литературном наследстве А. Кулешова отразился период сближения культур белорусского и русского народов.
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
М.М. Апанасевіч
НЕКАТОРЫЯ АСПЕКТЫ МАСТАЦКАГА ПЕРАКЛАДУ
З РУСКАЙ МОВЫ А. КУЛЯШОВА
2001 ........
Класічным узорам з’яўляюцца пераклады народнага паэта Беларусі Аркадзя Куляшова, за якія ён быў адзначаны Дзяржаўнай прэміяй БССР імя Я. Купалы.
Яшчэ ў маладым узросце, у даваенныя гады, паспрабаваўшы сябе ў перакладах паэзіі рускіх і ўкраінскіх класікаў Ю. Лермантава, Т. Шаўчэнкі, А.С. Пушкіна, будучы народны паэт зразумеў неабходнасць для сябе перакладчыцкай справы як неад’емнай часткі ўласнай творчасці.
«Думаю, што кожны паэт павінен займацца перакладамі» – гаварыў А. Куляшоў і на працягу ўсяго творчага шляху прытрымліваўся гэтых слоў. З ранняга перыяду творчасці і да ўзросту сталага паэта ён не пакідаў займацца перакладамі, якія былі сродкам узбагачэння эстэтычнага свету і своеасаблівай паэтычнай школай для маладога паэта; затым сталі ўзорам паэтычнага і моўнага майстэрства мэтра беларускай літаратуры.
З’ява мастацкага перакладу да гэтага часу выклікае супярэчлівыя адносіны прадстаўнікоў літаратурнай і моўнай сфер дзейнасці. В.Г. Бялінскі ў свой час спрачаўся з тымі, хто сцвярджаў, «што перакладаць што б там ні было, з якой бы там ні было мовы – справа зусім марная, якая не нясе карысці ні літаратуры, ні грамадству». Рускі крытык лічыў, што дзякуючы перакладам адбываецца знаёмства народаў між сабою, распаўсюджанне ідэй, сцвярджэнне духоўных каштоўнасцей, што ў сваю чаргу садзейнічае працвітанню літаратур і разумоваму руху чалавецтва.
Мастацкі пераклад, акрамя абагачэння духоўнага вопыту чытачоў, раскрыцця ідэйна-эстэтычных набыткаў і духоўных магчымасцей літаратуры, выконвае яшчэ адну немалаважную функцыю. Вядомы грузінскі перакладчык Г. Гачэчыладзэ падкрэслівае, што пераклад «дазваляе захаваць нацыянальныя традыцыі ў культуры таго народа, на мове якога выконваецца. Ён ахоўвае сваю мову ад уварвання чужых яму форм, якія знішчаюць ці замяняюць нацыянальныя формы» з’яўляецца сродкам абагачэння той мовы, на якую твор перакладаецца.
Асабліва гэта тычыцца руска-беларускіх перакладаў, якімі займаўся А. Куляшоў. Неадпаведнаць стылявых плыней беларускай і рускай моў, істотныя адрозненні ў лексіцы, семантыцы, фразеалагічнай пабудове ў выніку розных гістарычных шляхоў фарміравання дзвюх моў, выклікаюць пэўныя цяжкасці пры пераносе класічных рускіх твораў у беларускую моўную прастору.
Рознага роду славянізмы, словы кніжныя, запазычаныя, мясцовыя звароты, якімі вызначаецца творчасць заснавальніка рускай літаратурнай мовы А.С. Пушкіна, ставяць перад перакладчыкам амаль невырашальную задачу: перадаць рысы індывідуальнай аўтарскай манеры пісьма, моўную шматстылёвасць, захаваць прастату і змястоўнасць пушкінскага словаўжывання сродкамі мовы, у лексічным арсенале якой няма раўназначных слоўных адпаведнікаў.
Гэта паслужыла адной з прычын, па якой А. Куляшоў звярнуўся да перакладу шэдэўра пушкінскай паэзіі – рамана ў вершах «Яўгеній Анегін». Маючы ўжо багаты вопыт ранніх перакладаў, узбагаціўшыся новымі адкрыццямі індывідуальных спосабаў і прыёмаў мастацкага перакладу, А. Куляшоў вырашыў выпрабаваць сваё паэтычнае і перакладчыцкае майстэрства. «Перакладаць агульнавядомы верш, або паэму Пушкіна, – зазначаў паэт, – азначае вытрымаць экзамен на паэтычную сталасць перад шырокім і надзвычай патрабавальным чытачом».
Абапіраючыся на лексічныя, семантычныя, фразеалагічныя магчымасці літаратурнай мовы, звярнуўшыся да багацця беларускай гутарковай мовы, па-мастацку ўводзячы ў беларускамоўны тэкст невядомыя дагэтуль беларускай мове стараславянізмы, А. Куляшоў не толькі паказаў сябе выдатным майстрам мастацкага слова, але і прадэманстраваў шматгранныя магчымасці роднай мовы пры асваенні новых літаратурных жанраў, лексічных і стылістычных пластоў, а таксама папоўніў скарбніцу беларускай літаратуры паэтычным шэдэўрам, які з годнасцю загучаў па-беларуску.
Апанасевіч, М. М. Некаторыя аспекты мастацкага перакладу
з рускай мовы А. Куляшова / М. М. Апанасевіч //
Кулешовские чтения : материалы научно-
практической конференции. – Могилев, 2001. – С. 41–42.
1988 .........................................
Яков Хелемский
Я – ВАША ПАМЯТЬ..
.
1
Осень сорок третьего была для Брянского фронта счастливой. Наступление, начатое в июле прорывом на Зуше, продолжалось. После освобождения Мценска, Орла, Карачева, Брянска, Людинова в конце сентября наши войска очистили от захватчиков последний, шестьдесят пятый по счету, районный центр тогдашней Орловской области – Красная Гора.
Фронт подошел к границам Белоруссии. Передовые части вступили на территорию Могилевской и Гомельской областей.
Выполняя редакционное задание, я выехал в Одиннадцатую армию, недавно переброшенную к нам на Брянский с Северо-Западного. Видавшая виды корреспондентская легковушка неслась по дороге, хранившей отпечатки танковых гусениц, орудийных колес, рубчатых баллонов, – все было в движении. Дорогу обступали сентябрьские позолоченные чащи, брянские леса, обжитые партизанами. Сейчас бойцы отрядов, прежде неуловимых, выходили из укрытий и присоединялись к регулярной армии, стремительно наступавшей.
Четко очерченной линии фронта в те дни не было. Враг поспешно оставлял свои рубежи. Боясь быть обойденным с флангов, он пытался оторваться от преследователей.
Обстановка менялась ежечасно.
В Унече располагался штаб Одиннадцатой. Я заехал в оперативный отдел, чтобы точнее сориентироваться в происходящем. Заглянул также в газету «Знамя Советов». Походная редакция, как и вся армия генерала Федюнинского, появилась у нас в дни наступления. Мне не терпелось познакомиться с новыми собратьями по перу. А больше всего – с Аркадием Кулешовым, который служил в этой газете почти с начала войны.
И вот мы встретились в Унече – деревянном городке, окруженном лесами, расположенном на стыке России, Украины и Белоруссии, хранящем память о Щорсе, когда-то собиравшем здесь свои полки.
Всё было в движении. Редакции армейской газеты тоже предстояло сниматься с места. Поэтому свидание наше оказалось коротким – торопился я, на ходу был и Аркадий.
Мне много рассказывали о нем белорусские поэты, с которыми я встретился осенью сорок первого, на тогдашних фронтовых дорогах, ненастных и горестных.
Но еще больше поведали мне лирика и эпос Кулешова. Помню, как покорила мое воображение поэма «Хлопцы последней войны», написанная в сороковом году. Сколько в ней было бескомпромиссной прозорливости!
А обо мне Аркадий был наслышан от наших общих друзей. Попадались ему на глаза мои довоенные публикации и, конечно, строки, печатавшиеся во фронтовой газете «На разгром врага». Поэтому уже через несколько минут возникло взаимное ощущение, что мы знакомы близко и давно. Как это бывает в молодости, сразу перешли на «ты».
Невысокий, худенький, в сильно выцветшей гимнастерке с полевыми погонами, в полевой фуражке, в запыленных сапогах, Кулешов меньше всего был похож на знаменитого автора поэмы «Знамя бригады», которая недавно появилась в переводе Исаковского и сразу завоевала сердца читателей на фронте и в тылу.
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
1985 ..........
М.М. Воінаў
АРКАДЗЬ КУЛЯШОЎ I ЎКРАІНСКАЯ ЛІТАРАТУРА
Гаворачы сёння аб узроўні развіцця той або іншай літаратуры, творчай індывідуальнасці пісьменніка, жанравых і стылявых пошуках, нельга не ўлічваць аспект літаратурных узаемасувязей. Гэта датычыцца і беларуска-ўкраінскіх літаратурных сувязей і творчых кантактаў беларускага савецкага паэта Аркадзя Куляшова з культурай братняга народа. У гісторыі творчага ўзаемадзеяння беларускага паэта з украінскімі майстрамі мастацкага слова выявіліся заканамернасці, агульныя тэндэнцыі, уласцівыя ўсёй савецкай шматнацыянальнай літаратуры. Сувязі яго з украінскай літаратурай разнастайныя па характару, функцыях і выніках. А. Куляшоў творча асвойваў вопыт літаратуры братняга народа, сябраваў з многімі ўкраінскімі паэтамі, перакладаў іх творы на беларускую мову. У сваю чаргу ўкраінскія пісьменнікі выкарыстоўвалі асобныя матывы і паэтычныя прыёмы А. Куляшова, узнаўлялі яго творы сродкамі роднай мовы. Пры гэтым выразна выяўляліся непасрэдныя і апасродкаваныя сувязі. У розныя перыяды творчасці А. Куляшова яны праяўляліся па-рознаму.
Цікавасць А. Куляшова да Украіны і яе культуры была пастаяннай на працягу ўсяго жыцця паэта і ўзнікла далёка не выпадкова. «Лагодны, ціхмяны край беларускай зямлі. I з дзяцінства ў полі зроку – Расія, якая побач, зусім блізка. А рэкі (і Бесядзь) цякуць са Смаленшчыны, праз Беларусь, на Украіну. Змалку ў свядомасць уваходзіць: рускія, беларусы, украінцы – народы-браты. Пераплецены карані продкаў, пераплецены і паяднаны гістарычныя лёсы народаў; хораша перагукаюцца ў мностве супадзенняў і падабенстваў братнія мовы».
Думаецца, што вытокі бязмежнай і ўдзячнай любві А. Куляшова да Украіны добра выяўляюцца ў яго вершы «Каменка»:
Жыў дзед мой, ходзяць чуткі,
Каля дняпроўскай плыні,
У Каменцы бялюткай,
На мілай Украіне.
Любіў ён вішань лісце
I стэп любіў, і хвалі;
Яго паны калісьці
На Беларусь прадалі.
Украінскую літаратуру А. Куляшоў ведаў даволі добра з юнацкіх год, аб чым сведчаць яго крытычныя нататкі і літаратурныя эсэ аб пісьменніках братняга народа. У іх беларускі паэт выступае назіральным даследчыкам, тонкім знаўцам украінскай паэзіі як дарэвалюцыйнага, так і савецкага перыядаў. Аб’ектам яго даследаванняў стала творчасць Т.Р. Шаўчэнкі, I.П. Катлярэўскага, Лесі Украінкі, Андрэя Малышкі, Міколы Нагнібеды.
Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст
БУДАЎНІКУ МАСТОЎ
БРАТЭРСТВА
Аркадзь Куляшоў – заслужаны работнік культуры Украіны
1973 ...........
Як паведамлялася ўжо ў друку, за заслугі ва ўмацаванні ўзаемасувязей братніх культур і плённую працу па прапагандзе ўкраінскай літаратуры Прэзідыум Вярхоўнага Савета УССР прысвоіў народнаму паэту Беларусі Аркадзю Куляшову ганаровае званне заслужанага работніка культуры Украінскай ССР.
Наш карэспандэнт звярнуўся да Аркадзя Аляксандравіча з просьбай адказаць на некалькі пытанняў.
– Як даўно вы займаецеся перакладчыцкай дзейнасцю?
– Даўно і не з нейкага асаблівага выпадку. Думаю, што кожны паэт павінен займацца перакладамі. Я лічу пераклад часткай сваёй творчасці. Таму нароўні з тым, што пішу сваё, перакладаю вершы паэтаў, якія мне падабаюцца. Далучэнне да творчых крыніц ІІІаўчэнкі, Пушкіна, Лермантава, Лангфела з’явілася для мяне вялікай школай паэтычнага майстэрства. Пераклады – асабліва з класічнай паэзіі – акрамя таго, што ўзбагачаюць паэта, раскрываюць магчымасці і нашай мовы, дапамагаюць распрацоўцы літаратурнага стылю.
Украінскіх паэтаў ведаю даўно. Яшчэ да вайны перакладаў Шаўчэнку, а пасля вайны – вершы свайго сябра і выдатнага паэта Андрэя Малышкі. У нас выйшла вялікая кніга яго паэзіі пад назвай «Запаветная крыніца». «Энеіда» I. Катлярэўскага мяне даўно цікавіла як твор, які мае непасрэднае дачыненне да беларускай культуры сваім бясспрэчным уплывам на паэмы нашага невядомага аўтара «Энеіда навыварат» і «Тарас на Парнасе». Гэта і паслужыла прычынай таго, што я ўзяўся за пераклад класічнага твора ўкраінскай літаратуры.
– Над чым вы працуеце цяпер?
– Я па-ранейшаму перакладаю вершы для двухтомнай анталогіі ўкраінскай савецкай паэзіі, якая павінна выйсці ў выдавецтве «Мастацкая літаратура». Здаў вершы Л. Первамайскага, І. Выргана, працую над вершаванай навелай М. Бажана.
Хутка разам з Рыгорам Барадуліным здадзім у выдавецтва кніжку паэзіі Сяргея Ясеніна, куды ўвойдуць яго лірычныя вершы і паэмы.
Перакладаю лірыку Кайсына Куліева. Частка маіх перакладаў друкавалася ў «Літаратуры і мастацтве». У гэтым годзе збіраюся прапанаваць выдавецтву аўтарызаваныя пераклады з Кайсына Куліева. Зборнік яго паэзіі будзе называцца «Кніга зямлі».
– Вашы пачуцці з выпадку прысваення вам ганаровага звання заслужанага работніка культуры братняй рэспублікі?
– Высокая ацэнка маёй сціплай работы ўрадам Савецкай Украіны з’яўляецца радаснай падзеяй для мяне. Я лічу абавязкам кожнага савецкага літаратара служыць пачэснай справе збліжэння і ўзаемаўзбагачэння братніх культур, братніх сацыялістычных народаў.
Аркадзь Аляксандравіч з гордасцю паказвае віншавальныя тэлеграмы ўкраінскіх сяброў: «Віншую, абдымаю цудоўнага, дарагога для мяне чалавека, паэта, сапраўднага друга маёй роднай украінскай культуры. Мікола Бажан».
«Дарагі наш Аркадзь Аляксандравіч! Прэзідыум Саюза пісьменнікаў Украіны сардэчна вітае Вас, вядомага беларускага паэта, будаўніка мастоў братэрства паміж украінскім і беларускім народамі, з прысваеннем пачэснага звання заслужанага работніка культуры Украіны. Высока шануем Ваш вялікі ўклад ва ўмацаванне дружбы нашых народаў, нашых культур. Хай шчодра родзіць Ваша паэтычная ніва, хай будзе багата яна шчасцем, здароўем, новымі вершамі, паэмамі, перакладамі. Смоліч, Казачэнка, Збанацкі, Заграбельны, Барыс Алейнік, Салдаценка, Сцяпан Алейнік».
Куляшоў, А. Будаўніку мастоў братэрства /
А. Куляшоў // Літаратура і мастацтва. – 1973. – 9 лютага.
1970 .......................................
А. Шаўня
ШЧОДРЫЯ СКАРБЫ
Кажуць, нельга лічыць сябе культурным чалавекам, не пазнаёміўшыся з сусветна прызнанымі шэдэўрамі літаратуры, не ўзбагаціўшы сябе духоўнымі здабыткамі іншых народаў. I вось нядаўна мяне да крыўды ўразіла адна думка: як жа так, што дагэтуль не давялося прачытаць на беларускай мове знакаміты твор – «Спеў аб Гаяваце» Генры Лангфэла? Колькі ў ім выдатных вобразаў, колькі шчодрай паэзіі, чалавечых думак, увасобленых у наіўныя і мудрыя, па-народнаму яркія радкі. Даўней я чытаў яго па-англійску, але не так добра ведаў мову, каб адчуць усё хараство арыгінала. Як бывае: чуеш здалёку цудоўную мелодыю, нешта хвалюе, але не хапае слыху, каб зразумець, пра што песня. I напружваеш слых, і шкада табе, што не можаш улавіць усё. А цяпер «Спеў аб Гаяваце» стаў блізкім, нібы родным, нават больш зразумелым і велічным у цудоўным перакладзе народнага паэта Беларусі Аркадзя Куляшова. Перакладчык захаваў непаўторны водар арыгінала, яго музыку, рытміку, вобразнасць. Вось паслухайце гэты нетаропкі, былінны запеў:
Вы спытаеце: дзе ўзяты
Казкі гэтыя, паданні?
Дзе народжаны легенды
З іх лясным духмяным пахам,
З халадком лугоў вільготных,
З мірным дымам над вігвамам,
З рэк імклівасцю і гулам
Стогалосым, што падобны
Да грымот з іх горным рэхам?
Адчуваеце, як проста (а таму выразна, дакладна) льюцца мілагучныя радкі, як натуральна складаюцца ў строфы дзівоснага верша!
Праца перакладчыка мае многія кампаненты. I чым прасцей, больш натуральна гучыць пераклад, тым больш у яго павінна быць закладзена таленту, працы, сэрца самога перакладчыка. I калі «Спеў аб Гаяваце» зіхаціць сёння ўсімі гранямі сапраўднага дыямента, дык гэта не проста шчаслівая ўдача А. Куляшова. Гэта праца, якая ўвабрала ў сябе і выдатнае веданне мовы, і высокую духоўную культуру, і тонкае майстэрства паэта. Таму такія вершы хочацца цытаваць, яны самі прыходзяць на памяць.