top of page

КУЛЯШОЎ

У ШКОЛЕ

СЦЭНАРЫІ

"УРОКІ АРКАДЗЯ КУЛЯШОВА"

Літаратурна-музычная кампазіцыя

Гучыць музыка.

У ролі паэта выступае чытач.

Паэт:

Мне кожны год, нібы жыццём другім,

Жыць у двадцаты век наш давялося…

Я – акіяну жытняга калоссе:

Мільёны лёсаў змешчаны ў маім,

Яшчэ да дна не вычарпаным лёсе.

Бібліятэкар: Народны паэт Беларусі Аркадзь Куляшоў належыць да тых выдатных мастакоў слова, творчасць і лёс якога непарыўна звязаны з лёсам Радзімы. Больш за паўстагоддзя ахоплівае літаратурны шлях, пройдзены паэтам, і на гэтым шляху ўсё галоўнае, істотнае ў жыцці нашай краіны знаходзіла яркае выяўленне ў яго вершах. Гэта "дынамічны вобраз эпохі і вобраз сучасніка ў іх непарыўным развіцці і руху" (П. Макаль. Слова ў паходзе).

Паэт:

Я хаце абавязаны прапіскаю –

Калыскаю, падвешанай пад столь.

Я маці абавязан кожнай рыскаю,

Драўлянай лыжкаю, глінянай міскаю –

Усім, чым працы абавязан стол.

Бібліятэкар: "Усім лепшым, што ёсць ува мне, я абавязаны маці", – прызнаўся неяк Аркадзь Куляшоў свайму земляку, пісьменніку Аляксею Зарыцкаму.

Маці паэта, Кацярына Фамінічна Ратабыльская, нарадзілася ў сям’і Фамы Кузьміча Залеса, удзельніка руска-турэцкай вайны 1877–1878 гг. Ён атрымаў дзяржаўную ўзнагароду, дваранства, зямельны надзел і дадатак да прозвішча. Гэты дадатак трэба чытаць як "бывший в рати" – "Ратабыльскі". Настаўніцкая кар’ера Кацярыны Фамінічны Ратабыльскай пачалася ў 1911 г., калі, здаўшы ў Магілёўскім жаночым вучылішчы экзамен на званне настаўніцы царкоўна-прыходскай школы, яна атрымала накіраванне на працу ў Бастэнавіцкую школу. Там яна пазнаёмілася з настаўнікам Аляксандрам Мікалаевічам Куляшовым, прыгожым, іскрамётнага тэмпераменту чалавекам, які да таго ж добра спяваў і іграў на гітары. Ён быў у цэнтры настаўніцкіх вечарынак, дзе да яго прыгожага тэнара далучаўся срэбны, высокі голас Кацярыны Фамінічны. У жыцці яны літаральна "спеліся". І наступны навучальны год сустрэлі разам у Саматэвічах.

6 лютага 1914 г. Мястэчка Саматэвічы Касцюковіцкага раёна. Незвычайная драўляная хата – былая карчма, а затым дом вінакура, які з "лёгкай рукі" "горам катаваных сялян", што ў рэвалюцыю ўшчэнт разбурылі бровар, дастаўся вясковым настаўнікам. У гэтым пераабсталяваным рупнымі рукамі новых гаспадароў доме святкавалі нараджэнне сына Аркадзя. 3 гэтай хаты-гнязда выляталі ў свет дзеці-птушкі. Памяць пра яе захавалася ў сэрцы ўражлівага юнака на ўсё жыццё, каб пазней выліцца ў вобразныя радкі, поўныя яркіх дэталей-драбніц. А. Куляшоў любіў свой родны кут, матчыну хату, захоўваў у памяці росныя сцежкі-дарожкі, спеўныя начныя вечары.

Паэт:

З хаты пачынаецца

Кут, што людзям люб.

Хата ў птушкі маецца,

У крыніцы – зруб,

Што ў гады далёкія

Прадзеды – дзяды

Ёй рубілі з вокнамі,

З брамкай – для вады, –

Каб цяклі струменьчыкі,

Пакідалі лог,

Як акно – агеньчыкі,

Як сляды – парог…

(паэма "Далёка да акіяна")

Бібліятэкар: Вёска Саматэвічы Касцюковіцкага раёна Магілёўскай вобласці – ціхі непрыкметны куток беларускай зямлі, які знаходзіцца, аднак, на скрыжаванні важнейшых геаграфічных шляхоў. Таму і выпала на долю Магілёўшчыны, ды і ўсёй беларускай зямлі, столькі варожых нашэсцяў і спусташальных войнаў: тапталі і руйнавалі гэты шматпакутны край нацэленыя на Маскву польскія атрады ў 17 ст., у пачатку наступнага – войскі шведскіх заваёўнікаў на чале з Карлам XII, затым – напалеонаўскія полчышчы… Яшчэ дзве вайны – найвялікшыя ў гісторыі чалавецтва – дабавіліся да ліку перанесеных гэтым краем ужо пры жыцці паэта.. Год нараджэння Куляшова супаў з першай з іх.

Азнаямленчы фрагмент. Спампаваць сцэнарый

bottom of page