top of page

ТВОРЧАСЦЬ

ЛІТАРАТУРНА-КРЫТЫЧНЫЯ
АРТЫКУЛЫ

2001 ........................

Дз. Бугаёў
ЗОЛАТА ПАЭЗІІ I МЕДЗЯКІ РЫТОРЫКІ

 

Аркадзь Куляшоў быў надзелены выдатным мастакоўскім талентам, які выразна адчуваўся ўжо ў самых ранніх творах паэта. Ён заяўляў пра сябе неардынарнасцю мастацкіх дэталей, за якімі праглядваўся жорсткі, бязлітасны да чалавечага лёсу час, напоўнены крутымі пераменамі, нечуванай раней індустрыяльна-тэхнічнай і сацыяльнай ломкай, якую на ўсе лады славіла савецкая літаратура. «Ён жыў невялічкаю кропляю соку // у целе цякучай жалезнай крыві...» Гэта сказана пра стары ржавы цвік, які атрымаў новае жыццё пасля пераплаўкі ў вялікай домне (верш «Цвік»). «А мае ж вы татулечкі, // Схапіў маю палоску і панёс», – так галасіла вясковая цётка з верша «Першая стрэча з трактарыстам Анісам», рэагуючы на «рэвалюцыйны паход» магутнага трактара, што руйнаваў яе гаспадарку, а ў канчатковым выніку і ўвесь традыцыйны, некалі надзвычай устойлівы ўклад сялянскага жыцця.

Рамантычная мара летуценнага юнака пра выхад за зямныя межы, у сусвет, пра жывыя кантакты з яго магчымымі насельнікамі, мара, якая атрымала другое дыханне, стала вельмі актуальнай ужо ў канцы 50-х і ў 60-я гады, натхнёна паэтызавалася ў вершы «Астраном»:

Як толькі змаўкаюць за брамай гудкі

I ночка маўчыць за акном,

Я зноўку выходжу глядзець на блакіт,

На зоры далёкія зноў.

Ці можна таемнасць у іх разгадаць?

Яны за арбітай зямлі

Праз дальнія далі, праз сінюю гладзь

Плывуць, як плывуць караблі.

Плывуць у эфіры... Знікаюць міры

Праз мора далёкіх агней...

I там у каго-небудзь сэрца гарыць,

Як сэрца гарыць у мяне!

Пазней паэт неаднаразова правіў гэты верш, напісаны ў1929 годзе. Але і ў цытаваным тут раннім варыянце была і застаецца высокая паэзія, падмацаваная празорлівасцю аўтарскага погляду, яго скіраванасцю ў будучыню.

Ёсць немалыя паэтычныя здабыткі і ў ранніх куляшоўскіх паэмах. Так, у паэме «Крыўда» (аўтарская датыроўка – 1930–1931 гг.) і сёння ўражвае адлюстраванне пакутаў ахвяр першай сусветнай вайны:

Жыццё іх сумнейшае за лістапад –

Бязногія, бязрукія, сляпыя,

Ляжалі яны ў лазарэтах і больніцах,

Кульгалі яны па дарогах знаёмых

I цела кіямі свае падпіралі...

Ляжалі яны на шляхах і вылі пад

Ветрам, пад снегам,

пад дымам,

пад пылам.

Цікавы твор і ў фармальна-выяўленчым плане. Звыклая для нашай паэзіі строфіка з таксама звыклай перакрыжаванай рыфмоўкай («Дзесятаму дрэнна і сумна, // Ўсё сніць ён жніво і снапы, // I думае іншыя думы // Дзесяты іх сябра сляпы...») тут раз-пораз саступае месца ўзорыста-складанай арганізацыі тэксту, пры якой цэментуючым фактарам выступаюць і анафарыстычныя нагнятанні паўтораў, і рыфмоўка аддаленых радкоў.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

bottom of page