top of page

ТВОРЧАСЦЬ

ЛІТАРАТУРНА-КРЫТЫЧНЫЯ
АРТЫКУЛЫ

І. Аўласенка

МАНАЛОГ АРКАДЗЯ КУЛЯШОВА ПРА ГІСТАРЫЧНЫ ЛЁС

БАЦЬКАЎШЧЫНЫ

2013 ........

Драматычнае і супярэчлівае XX стагоддзе, на якое прыйшоўся жыццёвы шлях Аркадзя Куляшова, наклала істотны адбітак як на яго лёс, так і на творчую спадчыну. Аркадзь Аляксандравіч на ўласныя вочы быў сведкам і вялікіх дасягненняў гэтага веку, і вялікіх трагедый: ён засведчыў і першы палёт чалавека ў космас, і асваенне атамнай энергіі, і пранёс адчуванне пагрозы новага сусветнага канфлікту. У радках яго твораў гучаць і гонар за чалавечую годнасць, і мары аб будучых здзяйсненнях чалавецтва, і трывога за лёс наступных пакаленняў.

Станаўленне творчай асобы Аркадзя Куляшова праходзіла ўпоруч з асобнымі этапамі ў гісторыі Беларусі. Яго юнацтва, калі адбывалася фарміраванне маладога паэта, прыйшлося на хуткаплынны час беларусізацыі, а зварот да сацыяльных праблем супаў са складаным і трагічным перыядам 1930-х гг. Рэпрэсіі і Вялікая Айчынная вайна, забраўшы жыцці і пакалечыўшы лёсы многіх яго сяброў і паплечнікаў, у далейшым падштурхнулі паэта да асэнсавання цяжкага лёсу ўсёй нацыі.

Стаўшы сведкам многіх трагічных падзей, малады паэт паступова рабіў свае ўласныя высновы, адрозныя ад думак у рэчышчы афіцыйнай ідэалогіі. Аднак драматызм асобы Аркадзя Куляшова вызначаецца яшчэ і тым, што яго жыццё прыпала на складаны і супярэчлівы для творчага чалавека час. Чытаючы вершы паэта, задумваешся, наколькі глыбока ён адчуваў навакольную рэчаіснасць, як тонка прыкмячаў веянні новага часу, нават прадказваў будучыя падзеі. I разам з тым разумееш, што многія думкі аўтара так і засталіся нявыказанымі. Ва ўмовах адзінагалоснай падтрымкі курсу партыі, калі асабістыя смелыя думкі маглі лёгка стаць прычынай траўлі і наступнага заняпаду паспяховай творчай кар’еры, паэт часта не мог адкрыта выказаць тое, што хавалася глыбока ў яго душы. Жыццё ў такіх рэаліях прывучыла да асцярожнасці. «У суровы век жыву сурова», – адзначыў ён у адным са сваіх вершаў. Тым не менш у больш сталым узросце, калі пад невыносным ціскам памяці глыбокія душэўныя перажыванні часам прарываліся вонкі, ён ствараў такія незвычайныя творы, як цыкл вершаў «Маналог», паэмы «Варшаўскі шлях» і «Хамуціус», што з пэўнымі цяжкасцямі знаходзілі свой шлях да публікацыі, нават нягледзячы на вялікі аўтарытэт самога аўтара.

Напружаны роздум Аркадзя Куляшова ахопліваў і пройдзены гістарычны шлях Беларусі. I з цягам часу ён увасобіўся ў адзіны суцэльны маналог. Сапраўды маналог, бо думкі, якія выспявалі ў глыбіні душы аўтара, у тыя часы нячаста знаходзілі адкрыты водгук, а некаторымі было ўвогуле цяжка падзяліцца. Складваецца ўражанне, што яны, на жаль, толькі часткова былі адлюстраваныя ў творчасці.

I таму ўсю масу думак, ідэй, пачуццяў, перажыванняў аўтара можна параўнаць з айсбергам, большая частка якога схаваная ад чужога вока і адкрываецца то больш, то менш па меры руху хваляў.

Толькі ў агульным плане можна акрэсліць гэты ўнутраны маналог Аркадзя Куляшова. На жаль, паэт не пакінуў сістэматычных дзённікавых запісаў, а яго глыбінныя думкі толькі зрэдку прасочваліся ў размовах з асабліва блізкімі людзьмі. У гэтым плане каштоўнай крыніцай з’яўляюцца ўспаміны дачкі паэта Валянціны Аркадзьеўны Куляшовай. Многія думкі аўтара трэба чытаць паміж радкоў, а таксама неабходна ўлічваць гістарычны кантэкст, у якім былі напісаны яго вершы і паэмы. Уласны лёс паэта, праз які адбілася і трагічнасць усяго ХХ стагоддзя, з’яўляецца важным фактарам, які неабходна ўлічваць пры аналізе яго творчай спадчыны. Таму мэтазгодна разгледзець творчасць Аркадзя Куляшова скрозь прызму яго роздуму над гістарычным лёсам Беларусі.

Азнаямленчы фрагмент артыкула. Спампаваць поўны тэкст

 

bottom of page